بسم الله الرحمن الرحیم
نقش روابط عاطفی والدین ، در تربیت فرزند
وَ مِنْ ءَايَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكمُ مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُواْ إِلَيْهَا وَ جَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فىِ ذَالِكَ لاََيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ
و از نشانههاى او اينكه همسرانى از جنس خودتان براى شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد، و در ميانتان مودّت و رحمت قرار داد در اين نشانههايى است براى گروهى كه تفكّر ،مىكنند! (روم،21)
خدای متعال در آیۀ 30 روم ، آفرینش زوج(همسر) را کسب آرامش بیان نموده است ، که نتیجۀ این آرامش عشق ومودت بین همسران می باشد ،در سایۀ عشق ومودت رحمتی است که در خانه وخانواده ظهور می نماید . این فضای آرام و سالم در خانواده نقش فراوانی در بروز فطرت کودک دارد .
کودک برای رشد وبروز فطرت خدای اش ، نیازمند به یک محیط وفضای آرامی می باشد . اومانند قایق رانی است که در دریای آرام وهمراه با باد موافق ، به راحتی وبا کمترین نیروی به سوی مقصد خلقت (فطرت الهی ) حرکت می نماید . برعکس در دریای طوفانی ،با صرف نیروی فراوان معلوم نیست که به مقصد برسد . فضاومحیط خانه ، برای کودک مانند دریا است که اوباید در آن پارو بزند وپیش برود .هر چه محیط خانه از آرامش واحترام متقابل اعضا برخوردار باشد ، زمینۀ بروز فطرت الهی کودک بیشتر فراهم است .
خدای مهربان زوج (همسر ) را برای کسب آرامش خلق کرده است :
وَ مِنْ ءَايَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكمُ مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُواْ إِلَيْهَا وَ جَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فىِ ذَالِكَ لاََيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ « و از نشانههاى او اينكه همسرانى از جنس خودتان براى شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد، و در ميانتان مودّت و رحمت قرار داد در اين نشانههايى است براى گروهى كه تفكّر مىكنند! (روم ،21)
نتیجۀ این آرامش ، عشق ومودت(وَ جَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً ) بین زن ومرد می باشد .از این عشق ومودت بین زن ومرد ، فقط خودشان بهره مند نمی شوند ، بلکه تمامی اعضای خانواده بهره مند می شود . این آرامش ومودت بین زد ومرد ، از زمان نطفه بسته شدن ، رحم ،شیر دادن وبعد از آن در شخصیت وجسم نوزاد مؤثر می باشد . پیامبر (ص) احترام به مادر کودک را از حقوق اوبر پدر می داند :
َ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ إِذَا كَانَ ذَكَراً أَنْ يَسْتَفْرِهَ أُمَّهُ وَ يَسْتَحْسِنَ اسْمَهُ وَ يُعَلِّمَهُ كِتَابَ اللَّهِ وَ يُطَهِّرَهُ وَ يُعَلِّمَهُ السِّبَاحَةَ وَ إِذَا كَانَتْ أُنْثَى أَنْ يَسْتَفْرِهَ أُمَّهَا وَ يَسْتَحْسِنَ اسْمَهَا وَ يُعَلِّمَهَا سُورَةَ النُّورِ وَ لَا يُعَلِّمَهَا سُورَةَ يُوسُفَ وَ لَا يُنْزِلَهَا الْغُرَفَ وَ يُعَجِّلَ سَرَاحَهَا إِلَى بَيْتِ زَوْجِهَا
رسول اكرم (ص) در حديثى حقوق، پسران و دختران را بپدران خود، شرح داده و در ضمن فرموده است: از حقوقى كه پسر، بپدر خود دارد اينست كه مادر وى را احترام كند، براى كودك نام خوب انتخاب نمايد، بكودك قرآن بياموزد، و او را بپاكى و پاكدلى پرورش دهد واوراشنا بیاموزد ، ودختر بر پدر آن است که مادر وی را احترام کند ، نام خوب انتخاب نماید وسورۀ نور بهاوبیاموزد،سورۀ یوسف یاد ندهد وبرخانه های بلند ننشاند ودر ازدواج او تعجیل نماید (کلینی ، 1365، ج6،ص49) .
نگاه عاشقانه والدین موجب جلب رحمت الهی می شود :
إِنَّ الرَّجُلَ إِذا نَظَرَ إِلى اِمرَأَتَهُ وَ نَظَرَت إِلَيهِ نَظَرَ اللَّهُ تَعالى إِلَيهُما نَظَرَ الرَّحمَةً. «وقتى مرد بزن خود نگرد و زنش بدو نگرد خداوند بديده رحمت بر آنها مىنگرد.(شیروانی،1386ص ،378،ح 621)
وقنی در خانه ای رحمت خدا جاری شود، آن خانواده از پلیدی ها روحی وجسمی بدور خواهد بود .بنابراین روابط پدر ومادر در بروز فطرت کودک نقش زیادی دارد . حال چگونه این سکون وآرامش بین زن ومرد ایجاد می شود ؟
در نگرش کودک مربی باید از اقتدار واحترام برخوردار باشد ،والدین باید این احترام را به یکدیگر بدهند ونباید دیگری را تضعیف کنند .این تکریم والدین موجب تقویت وارتقای کرامت فرزند شده ،این کرامت در رشد تربیتی کودک نقش اساسی را ایفاءمی کند .
در این جا به وظایف زن ومرد نسبت به هم برای برقراری این آرامش ، به طور مختصر اشاره می شود :
قرآن وظیفۀ مرد را در یک جمله کوتاه بیان می فرماید :
وَ عَاشرُِوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِن كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسىَ أَن تَكْرَهُواْ شَيًْا وَ يجَْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيرًْا كَثِيرًا
و با آنان، بطور شايسته رفتار كنيد! و اگر از آنها، (بجهتى) كراهت داشتيد، (فوراً تصميم به جدايى نگيريد!) چه بسا چيزى خوشايند شما نباشد، و خداوند خير فراوانى در آن قرار مىدهد! (نساء ،19)
معاشرت شایسته ومعروف را از مرد می طلبد . حال این معاشرت معروف چیست؟
معروف" به معناى هر عملى است كه افكار عمومى آن را عملى شناخته شده بداند، و با آن مانوس باشد، و با ذائقهاى كه اهل هر اجتماعى از نوع زندگى اجتماعى خود به دست مى آورد سازگار باشد.
و كلمه" معروف" در آيات مورد بحث تكرار شده، يعنى در دوازده مورد آمده است و اين بدان جهت است كه خداى تعالى اهتمام دارد به اينكه عمل طلاق و ملحقات آن بر وفق سنن فطرى انجام شود، و عملى سالم باشد، بنا بر اين كلمه" معروف" هم متضمن هدايت عقل است، و هم حكم شرع، و هم فضيلت اخلاقى، و هم سنتهاى ادبى و انسانى، آن عملى معروف است كه هم طبق هدايت عقل صورت گرفته باشد، و هم با حكم شرع و يا قانون جارى در جامعه مطابق باشد، و هم با فضائل اخلاقى منافى نباشد، و هم سنتهاى ادبى آن را خلاف ادب نداند( ترجمه الميزان، ج2، ص: 348)
لَا غِنَى بِالزَّوْجِ عَنْ ثَلَاثَةِ أَشْيَاءَ فِيمَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ زَوْجَتِهِ وَ هِيَ الْمُوَافِقَةُ لِيَجْتَلِبَ بِهَا مُوَافَقَتَهَا وَ مَحَبَّتَهَا وَ هَوَاهَا وَ حُسْنُ خُلُقِهِ مَعَهَا وَ اسْتِعْمَالُهُ اسْتِمَالَةَ قَلْبِهَا بِالْهَيْئَةِ الْحَسَنَةِ فِي عَيْنِهَا وَ تَوْسِعَتُهُ عَلَيْهَا
وَشوهر در روابط خود با همسرش از سه چيز بىنياز نيست: سازگارى با او تا در اثر آن، سازگارى و محبّت و رغبت او را به خود جلب نمايد؛ خوشخويى با او و دل ربودن از او به وسيله آراستن و زيبا جلوه دادن خود براى وى؛ فراهم آوردن يك زندگى راحت براى او(حرّانی، 1402ه .ق ،ترجمه غفاری ،ص337).
با مطالعۀکتب پیرامون روابط زناشوئی ،جلوۀ حسن معاشرت با همسردر رفتارهای زیر نمود خواهد کرد :
1 ـ مداراونرمی با همسر 2 ـ تکریم همسر 3 ـ گفتگوی احسن با همسر
4ـ همکاری در منزل 5 ـ عفووگذشت 6ـ صداقت در گفتار
7 ـ تغافل کردن 8 ـ لباس برای همسر بودن
قرآن از زن صالح بدین گونه یاد می نماید :
فَالصَّلِحَتُ قَنِتَاتٌ حَفِظَتٌ لِّلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ
و زنان صالح، زنانى هستند كه متواضع ومطیعند، و در غياب (همسر خود،) اسرار و حقوق او را، در مقابل حقوقى كه خدا براى آنان قرار داده، حفظ مىكنند.
"قنت" لزوم اطاعت همراه با خضوع (راغب اصفهانی ، ترجمه خداپرست ،1389 ،ص653). با توجه به آیۀ 34 سورۀ نساء ، زن صالح دارای صفت اطاعت از شوهرش وهمچنین تواضع در مقابل او می باشد .
همان گونه که در آیۀ سورۀنساء اولین خصلت یک زن صالح را «قانتات » بیان نموده است ،علامه طباطبایی در مورد معنای قانتات می فرماید :قنوت به معنی اطاعت وخضوع دائم است (طباطبایی،ج8،ص181). وهمچنین در بخش روایات حدیثی از تفسیر قمی نقل می کند امام باقر (ع) فرمودند :قانتات یعنی مطیعات
هر مدیر برای حسن اجرای خود نیازمندبه همکاری واطاعت زیر دستان می باشد ؛از این رو در آموزه های دینی ما ، اعضای خانواده رابه اطاعت از مرد تشویق کرده است. بخصوص به همسر (زن )سفارش اکید شده است .
در قرآن به عنوان صفت زن صالحه اطاعت وتواضع دربرابر شوهرش بیان کرده است فَالصَّلِحَتُ قَنِتَتٌ حَفِظَتٌ لِّلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ (پس زنان صالح دربرابر همسرشان متواضع ومطیع هستند وغیاب همسرش از راز واموال اوحفظ می کند ،از آنچه خداحفظ کرده است )(نساء،آیه 34).
این اطاعت کردن زن دراستحکام زندگی زناشوئی تأثیر فراون دارد ،خانم مارابل مورگان( 1380) در کتاب زن کامل این گونه می گوید:
مرد وزن ،هر چند از لحاظ وضیعت یکسان هستند امّا از حیث وظیفه وکارکرد با یکدیگر تفاوت دارند .خداوند مقرر داشت که مرد رئیس خانواده وزنش معاون ونایب او باشد .هر سازمانی یک رئیس دارد ،واحد خانواده نیز از مستثنی نیست .هیچ راهی وجود ندارد که شما این ترتیب را تغییر دهید .بعضی مواقع خانواده ها تلاش کرده اندکه این ترتیب رامعکوس کنند ویک زن بعنوان رئیس خانواده انتخاب کرده اند .زمانی که این نظام جدید پا می گیرد وقوام می یابد ،نظام خانواده ،وارونه می شود (ص 75)
ملافیض کاشانی این عارف ربّانی ومفسر کبیر وقتی دخترش ازدواج کرد به عنوان توصیه های پدری برای برقراری زندگی متعادل ومتعالی چنین بیان می کند :
دخترم ،از آشیانه ای که در آن بزرگ شدی ،به سوی جایگاهی می روی که شناخت کافی از آن نداری و همنشینی که هنوز با او انس نگرفتی ،درمقابل اومتواضع باش تا او مایه سربلندی ات باشد ،به منزله گهواره ای برای او باش تا او تکیه گایت باشد ؛از او اطاعت کن تا او مطیعت باشد ؛او رابه خشم نیاور واز او دوری مکن ؛اگر به تو نزدیک شد ،تو نیز به او نزدیک تر شو واگر از تو دوری کرد تو نیز از او دور شو (سالاری فر1386 ،ص ،10).
قَالَ أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِخَيْرِ نِسَائِكُمْ قُلْنَا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ إِنَّ مِنْ خَيْرِ نِسَائِكُمْ الْوَلُودَ الْوَدُودَ وَ السَّتِيرَةَ الْعَفِيفَةَ الْعَزِيزَةَ فِي أَهْلِهَا الذَّلِيلَةَ مَعَ بَعْلِهَا الْحَصَانَ مَعَ غَيْرِهِ الَّتِي تَسْمَعُ لَهُ وَ تُطِيعُ أَمْرَهُ إِذَا خَلَا بِهَا بَذَلَتْ مَا أَرَادَ مِنْهَا
پیامبر (ص) فرمودند : آیا بهترین زنان شما را معرفی کنم ؟ گفتیم بله یا رسول الله ، فرمود : به درستی که بهترین زن شما زنی است که بچه زا ، خیلی با محبت با حجاب وعفیف ،غیر قابل نفوذ در بین اقوام ولی نرم ومتواضع دربرابر شوهرشمی باشد؛ از دیگران خودش را حفظ می نماید ؛زنی که حرف شوهرش را می شنود واورا اطاعت می کند ودر خلوت خودرا در اختیار او قرار می دهد.( محدث نوری، ص 161).
كلمه" بعولة" جمع" بعل" است، و بعل به معناى نر از هر جفتى است، البته ما دام كه جفت هستند، و علاوه بر دلالتى كه بر مفهوم خود دارد، اشعارى و بويى هم از تفوق و نيرومندى و ثبات در شدائد دارد، واقعيت خارجى هم همين طور است، چون مىبينيم: در هر حيوانى نر از ماده در شدائد نيرومندتر است، و بر ماده خود نوعى برترى دارد، و در انسان نيز، شوهر نسبت به همسرش همين طور است و نيز به همين جهت زمين بلندتر از زمينهاى اطرافش را بعل مىگويند، بت بزرگ و نخلى كه بزرگتر از همه نخلها باشد، و هر چيز بزرگى از اين قبيل را بعل مىگويند (طباطبایی،1387ه.ق ج 2ص347)
أَتَدْعُونَ بَعْلًا وَ تَذَرُونَ أَحْسَنَ الخَْالِقِين«آيا بت «بعل» را می پرستید وبهترین آفریدگان را وا می گذارید »(صافات ،125).
اولین واکنش نسبت به بت ،تواضع واحترا م می باشد واین کرنش وتواضع واحترام از عظمتی که بت در پیش بت پرست دارد سرچشمه می گیرد ؛در حدیث شریف نبوی پیامبر اسلام (ص) نیز با تمثیل سجدۀ زن به همسربه این حقیقت بزرگ اشاره نموده اند :
فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص ) لَوْ أَمَرْتُ أَحَداً أَنْ يَسْجُدَ لِأَحَدٍ لَأَمَرْتُ الْمَرْأَةَ أَنْ تَسْجُدَ لِزُوجِِها «اگربنا بودامرمی کردم کسی برکسی سجده کند ،امرمی کردم زن بر شوهرش سجده کند»(حر العاملی ، ،ج ، 14ص،115)
در این حدیث پیامبر (ص) با توجه به روحیۀ وفطرت مرد ،احترام وتواضع زن را نسبت به مرد را بیان نموده است ؛وهمین پیامبر توجه به عواطف زن را به مرد سفارش اکید نموده است .
زن برای تحقق این احترام وتواضع باید دو کار را نسبت به به همسرش رعایت :
1ـ تأیید ومقبولیت همسر 2ـ تکریم کردن شوهر
قالَ الرَسولُ الله(ص) يَا حَوْلَاءُ لِلرَّجُلِ عَلَى المَرْأَةِ أَنْ تَلْزَمَ بَيْتَهُ وَ تَوَدَّدَهُ وَ تُحِبَّهُ وَ تُشْفِقَهُ وَ تَجْتَنِبَ سَخَطَهُ وَ تَتَّبِعَ مَرْضَاتَهُ وَ تُوفِيَ بِعَهْدِهِ «پیامبر (ص) فرمودند :حق مرد بر زنش این است که پایبند خانه اش باشد ، با او مهربانی کند ودوستش بدارد ودلسوزش باشد، واورا ناراحت نکند ، ودر پی رضایت اوباشد، وبه عهد اووفا کند (محدث نوری ،1408ه.ق ج 14 ،ص 244).
خانم محترم !شما باید به نوعی با شوهرتان حرف یزنید که احساس سر بلندی وافتخار کند و حرف های شما موجب تشویق او شود . خوار وخفیف کردن شوهر گناه غیر قابل بخشش وغیر قابل جبران است که یک زن مرتکب می شود . جریحه دار کردن غرور یک مرد برای او خیلی گران تمام می شود وامکان دارد در زندگی زناشویی تأثیر نامطلوب دائمی بگذارد . یک مرد به سختی می تواند خفیف شدن از جانب زنش را فراموش کند (کارنگی، 1386 ،ص58).
قالَ الرَسولُ الله(ص) :أ ََلا أُخبِرُكُم بِنِسائِكُم مِن أَهلِ الجَنَّةِ؟ اَلوَدودُ اَلولودُ اَلعَئودُ اَلَّتي إِذا ظَلَمَت قالَت هذِهِ يدَي في يَدِكَ لا أَذُوقُ غَمضاً حَتّى تَرضى.
پیامبر (ص) فرمودند :مىخواهيد شما را از زنانى كه اهل بهشتند خبر دهم؟ زن وفادارى كه فرزند زياد آورد و زود آشتى كند و همين كه بدى كرد گويد اين دست من در دست توست چشم بر هم نمىگذارم تا از من راضى شوى( شیروانی ،1386،ص75 ) .
یک زن صالحه در منزل باشوهرش این چنین رفتار می کند:
1ـ از همسرش در تمام موارد بغیر از انجام کار حرام ویا ترک کار واجب اطاعت می کند.
2ـ پیشنهادات خود را با حفظ احترام به او ارائه می دهد ،وپا فشاری بر پذیرش آن ندارد .
3ـ به او دستور نمی دهد،اگر نظر اصلاحی دارد به این گونه آن را می گوید :من فکر می کنم در مورد فلان موضوع اگر این گونه عمل کنیم بهتر است ،نمی دانم نظر شما چیست ؟ خوب است پیرامون پیشنهاد من هم فکر کنید اگر مناسب می دانید عمل نمایید ،نظر شما چیست ؟
4ـ در مواقعی که همسرش در تصمیم گیری اشتباه کرده است ،با احترام ،اشکالات تصمیم اورا ملایم (بدون سرزنش وتحقیر ) بیان می کند واز او می خواهد که پیرامون آن فکر کند ، وبه همین گونه ارئۀطریق درست ومناسب نماید .
5ـ هیچ گاه اشتباهاتش را به رخ اونمی کشد ویا با قیاس به آن ،تصمیم گیری های درست او را تخطئه
نمی کند .
6ـ مهمتر از همه ،همیشه اورا بعنوان رئیس وآقا وسرور خانه بپذیرد
زیبا سخن گفتن
زیبا سخن گفتن موجب جذب محبت شوهر شده وقلب اورا تسخیر کرده ؛در نتیجه دارای یک زندگی عاشقانه می شود. قرآن در مورد ارزش واهمیت خوب سخن گفتن بدین گونه سفارش نموده است:
وَ قُل لِّعِبَادِى يَقُولُواْ الَّتىِ هِىَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطَنَ يَنزَغُ بَيْنهَُمْ إِنَّ الشَّيْطَنَ كاَنَ لِلْانسَانِ عَدُوًّا مُّبِينًا
به بندگانم بگو: «سخنى بگويند كه بهترين باشد! چرا كه (شيطان بوسيله سخنان ناموزون)، ميان آنها فتنه و فساد مىكند هميشه شيطان دشمن آشكارى براى انسان بوده است! (53)
علی (ع) نتیجۀ زیبا سخن گفتن را ، از مخاطب زیبا پاسخ شنیدن میداند:
أَجمِلوا فِي الخِطابِ تَسمِعوا جَميلَ الجَوابِ زیبا خطاب کنید تا جواب زیبا بشنوید( ص181غررالحکم )
زیبا سخن گفتن با شوهر شامل مطالب ذیل می شود:
ـ تحسین شوهر ،
ـ با محبت سخن گفتن
ـ تشکر وسپاس گزاری از شوهر
ـ با کلام شیرین استقبال وبدرقه کردن
ـ عذر خواهی کردن وقبول عذر
تحسین کردن شوهر
واژه « احترام» بنابر تعریف فرهنگ لغت ، به معنای : حرمت ، تکریم ، ارج نهادن ، ستایش وتمجید است . به عنوام یک زن ، شما آرزو دارید که مورد عشق وعلاقه همسرتان باشید ، درست می گویم ؟ اما شوهر شما هم به عنوان یک مرد ، آرزو دارد که شما وی را تحسین کنید زیرا نخستین نیاز اوست(زن کامل ،ص 61) .
اولین نکته ای که در گفتار تأثیر فراوانی در روان شوهرتان دارد ،این گفته موجب افزایش علاقه شوهرتان به شما خواهد شد ، «تحسین کردن شوهر» ، این تحسین مهم ترین نیاز روحی یک مرد است .
هنگامی که مرد در آستانه شکست قرار می گرد وزمانی که در آتش ناکامی می سوزد واحساس می کند که همه چیز علیه میل وارادۀ او در جریان است به زنی نیاز دارد که به اواعتماد به نفس بدهد وروحیه اش را تقویت کند . همان گونه که اتومبیل بدون بنزین ، روغن وآب به حرکت در نمی آید ، مرد نیز بدون داشتن یک مشوق که به او ایمان داشته باشد قادر به پیمودن مدارج موفقیت نیست . تشویق وترغیب باعث تقویت فکری وروحی مرد شود . تشویق ، شکست یک مرد را به فتح تبدیل می کند(آیین همسرداری ، دوروتی کارگی ،ص69).
تشویق کردن شوهر یک نمودی از دوست داشتن اوست ؛ از این رو پیامبر (ص) نیز به نوان حق مرد بر زنبیان نموده است :
قالَ الرَسولُ الله(ص) يَا حَوْلَاءُ لِلرَّجُلِ عَلَى المَرْأَةِ أَنْ تَلْزَمَ بَيْتَهُ وَ تَوَدَّدَهُ وَ تُحِبَّهُ وَ تُشْفِقَهُ وَ تَجْتَنِبَ سَخَطَهُ وَ تَتَّبِعَ مَرْضَاتَهُ وَ تُوفِيَ بِعَهْدِهِ
پیامبر (ص) فرمودند :حق مرد بر زنش این است که پایبند خانه اش باشد ، با او مهربانی کند ودوستش بدارد ودلسوزش باشد، واورا ناراحت نکند ، ودر پی رضایت اوباشد، وبه عهد اووفا کند ( مستدركالوسائل ج 14 ،ص 244).
خانم محترم !شما باید به نوعی با شوهرتان حرف یزنید که احساس سر بلندی وافتخار کند و حرف های شما موجب تشویق او شود . خوار وخفیف کردن شوهر گناه غیر قابل بخشش وغیر قابل جبران است که یک زن مرتکب می شود . جریحه دار ردن غرور یک مرد برای او خیلی گران تمام می شود وامکان دارد در زندگی زناشویی تأثیر نامطلوب دائمی بگذارد . یک مرد به سختی می تواند خفیف شدن از جانب زنش را فراموش کند (آیین همسرداری ، ،ص58).
شاید شما بگویید که شوهر من دارای عیوب زیادی است ، پس چگونه اورا شویق نمایم . ولی هر زنی می تواند نکات مثبت همسرش را بیابد ، آن را تمجید کند ، نقاط ضعف اورا از زاویۀ مثبت به آن نگاه کند وشوهرش را تمجید نماید . خیلی از اختلافات زن ومرد سلیقه ای است ؛ در این صورت به گفتۀ آقای هاری استین متز متخصص امور زناشویی وروان شناس معروف دقت نمایید :
سازگاری وقبول کردن سلیقه وعقیده همسر در خوشبختی ازدواج مؤثر ومهم تر از آن است که زن وشوهر دارای عقیدۀ مشترک باشند(آیین همسرداری، ،ص190).
خانم کارنگی برای آن که رفتار شوهرمان مطابق میل ما شود می گوید « اگر رفتار ما به شوهر مان ثابت کند که او را مردی موفق وبا لیاقت می دانیم، به خودی خود دارای سجایا وصفاتی شود که منجر به موفقیت او خواهد شد» (همان ،ص156).
گوته جملۀ زیبایی دارد به آن دقت کنید «با دیگران طوری رفتار کنید انگار در همان حدی که باید باشند ،هستند .به آن ها کمک کنید تا به آنچه می توانند ولیاقتش را دارند تبدیل شوند »(اسماعیل بیگی،ص،282).
با محبت سخن گفتن
دیگر آن که زن با الفاظ شیرین وعاشقانه نسبت به شوهرش ابراز محبت کند ،این کار موجب علاقه مندی همسرش به او خواهد شد.پیامبر اسلام (ص) این با محبت صحبت کردن را از حقوق مرد بر زن می داند:
قالَ الرَسولُ الله(ص) يَا حَوْلَاءُ لِلرَّجُلِ عَلَى المَرْأَةِ....وَ تَوَدَّدَهُ وَ تُحِبَّهُ وَ تُشْفِقَهُ
پیامبر (ص) فرمودند :حق مرد بر زنش این است .... با او مهربانی کند ودوستش بدارد ودلسوزش باشد ( مستدركالوسائل ج 14 ،ص 244).
علی (ع) :اعْلَمْ أَيْ بُنَيَّ أَنَّهُ مَنْ لَانَتْ كَلِمَتُهُ وَجَبَتْ مَحَبَّتُه«علی (ع) به امام حسین (ع) می فرماید: بدان پسرم بدرستی که هر کسی کلامش ملایم باشد ، محبت اوبر دیگران واجب می شود(بحارالأنوار ج74 ،ص241 ) .
وقتی مرد احساس کرد زن اورا لایق وبا جرأت می داند به خود می بالد واین شهامت را به دست می آورد که برای مقابل با هر مشکلی سینه سپر کند. اواز لیاقت خود اطمینان می یابد و به همین امر داده شده است باعث موفقیتش می شود .عقیدۀخانم کالکین در همین نقل کوتاه کاملاً صحیح است: زن می تواند با جملات تمجید آور که در نهایت لطف ومحبت تنظیم شده باشد ،شخصیت واحساس شوهرش را کاملاًعوض کند وواقعاًاز او مردی با لیاقت وبا کفایت بسازد (آیین همسرداری ، دوروتی کارگی ،ص59).
وَ عَنِ الصَّادِقِ ع لَا غِنَى بِالزَّوْجَةِ فِيمَا بَيْنَهَا وَ بَيْنَ زَوْجِهَا الْمُوَافِقِ لَهَا عَنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ وَ هُنَّ صِيَانَةُ نَفْسِهَا عَنْ كُلِّ دَنَسٍ حَتَّى يَطْمَئِنَّ قَلْبُهُ إِلَى الثِّقَةِ بِهَا فِي حَالِ الْمَحْبُوبِ وَ الْمَكْرُوهِ وَ حِيَاطَتُهُ لِيَكُونَ ذَلِكَ عَاطِفاً عَلَيْهَا عِنْدَ زَلَّةٍ تَكُونُ مِنْهَا وَ إِظْهَارُ الْعِشْقِ لَهُ بِالْخِلَابَةِ وَ الْهَيْئَةِ الْحَسَنَةِ لَهَا فِي عَيْنِهِ
امام صادق (ع) فرمودند زن برای جذب وموافقت شوهرش ازسه چيز بىنياز نيست كه عبارتند از: ، حفظ کردن خود از هر پلیدی وآلودگی تا دل شوهرش در هر شرایطی خوشایند یا ناخوشایند نسبت به اومطمئن باشد. مراقبت از شوهر وپرستاری از وی تا اگر لغزشی از او سر زند ، به مهربانی با او برخورد نماید ، اظهار عشق به او با عشوه ودلبری وخود را به آراستن به زیبایی که مورد نظر شوهرش است( تحف العقول،ص337).
یکی از مشخصات زیبا سخن گفتن ، عیب نگرفتن از شوهر، یا به قول مردان « نق نق» نکردن ودائم از شوهر ایراد نگرفت :
وَ أَحْسِنْ إِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ يُحْسَنَ إِلَيْكَ وَ احْتَمِلْ أَخَاكَ عَلَى مَا فِيهِ وَ لَا تُكْثِرِ الْعِتَابَ فَإِنَّهُ يُورِثُ الضَّغِينَةَ وَ يُجَرُّ إِلَى الْبِغْضَة «امام علی (ع) به اما حسن (ع) خواهى با تو نيكى كنند با ديگران نیكويى كن. برادرت را با هر خصوصيّتى كه دارد بپذير و تحمّل كن. بسيار گلايه مكن كه كينه را برانگيزد و به دشمنى سخت كشاند( تحف العقول ، ص: 85)( بحارالأنوار ج74 ص 212 ).
لوئیس ترمان عالم وروان شناس مشهور مطالعه بسیار دقیقی در زندگی 1500خانواده به عمل آورد ه است ،نتیجه آزمایش ثابت کرده است که شوهر ها نق نق کردن زن را بزرگترین وکشنده ترین عیب می دانند .
گالوپ روان شناس دیگر نیز همین را کشف کرده است ومی گوید : « مرده نق نق کردن زن را رأس عیوب آنها قرار می دهند » .
جونسون تمپر امنت روان پزشک در تحقیقات علمی خود به این نتیجه رسیده که هیچ صفتی به اندازه عیبجویی ونق نق زن در بدبختی خانواده مؤثر نیست ! (دوروتی کارگی ص147).
قال علی (ع): لا تُسِیی ءَ الخِطابَ فَیَسوؤُکَ نَکیرُالجَوابِ«علی(ع) به زشتی خطاب مکن که پاسخ زشت توجواب ناپسندخواهدبود(غررالحکم ص617،ح7490).
مشخصات یک گفتگوی خوب وزیبا :
1ـ احترام متقابل 2ـ توجه به تفاوت جنسی 3ـ گوش دادن (طرح سؤال )
4ـ عدم پیش داوری (منطورش...) 5ـ رفع ابهام (منظور شمااین بود که...)
6ـ استفاده از ضمیر «من» بجای «تو» 7ـ فرصتی برای گفتگوی فراهم کنید
مارابل مورگان در کتاب «زن کامل » نحوۀ صحبت کردن با مرد به گونه ای که اورا شادنماییم ، باید دارای شرایطی باشد . خلاصۀ گفتار ایشان این می باشد :
1ـ شنوندۀ خوبی باشید . 2ـ از شوهرتان خرده گیری نکنید وتحقیرش ننمایید.
3ـ. اورا نصیحت نکنید 4ـ چارچوب فکری وذهنی شوهر خود را بشناسید.
5ـ به علایق اوعلاقه مند باشید 6 ـ نسبت به حالات روحی شوهرتان حساس باشید ـ.(صص 137ـ131)
تشکر وسپاس گزاری از شوهر
امام صادق (ع) ، سپاسگزاری از خدمات شوهرش را صفت زن خوب می داند:
وَ عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ خَيْرُ نِسَائِكُمْ الَّتِي إِنْ أُعْطِيَتْ شَكَرَتْ وَ إِنْ مُنِعَتْ رَضِيَت«امام صادق (ع) فرمودند : بهترین زنان شما زنی است که وقتی به عطا می شود ، تشکر می کند ، زمانی که از او منع می شود به این حالت راضی می باشد ( مستدركالوسائل ج 14 ص ،161)
قالَ رسولُ الله ِ (ص) : لا یَنظُرُ اللهُ إِلی امرَأََةِلا تَشکُرُلِزَوجَها وَهِیَ لاتَستَغنِیَ عَنهُ«خدا به زنی که از شوهرش تشکر نمی کند در حالی که از او بی نیاز نیست ، نگاه رحمت ندارد»(احادیث زناشویی،ص68).
ممکن است شوهر شما هم در لاک خود فرورفته باشد . اونیاز دارد که شما خوبی های اورا پیداکنید ،اورا تشویق کنید ؛به او بگویید « توقادر هستی بهترین کار ممکن را انجام دهی ، من مطمئن هستم که از عهدۀ آن بر می خواهی آمد» وخاهید که شوهرتان آن کار با موفقیت انجام خواهد داد(مارابل مورگان ،ص136).
با کلام شیرین استقبال وبدرقه کردن
استقبال وبدرقه از شوهر یکی از راه های جلب محبت اوست .یک زن صالحه با بدرقه واستقبال از همسرش ، ضمن احترام به او از ثواب شهادت نیز بهره مند می شود:
- قَالَ وَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ إِنَّ لِي زَوْجَةً إِذَا دَخَلْتُ تَلَقَّتْنِي وَ إِذَا خَرَجْتُ شَيَّعَتْنِي وَ إِذَا رَأَتْنِي مَهْمُوماً قَالَتْ لِي مَا يُهِمُّكَ إِنْ كُنْتَ تَهْتَمُّ لِرِزْقِكَ فَقَدْ تَكَفَّلَ لَكَ بِهِ غَيْرُكَ وَ إِنْ كُنْتَ تَهْتَمُّ بِأَمْرِ آخِرَتِكَ فَزَادَكَ اللَّهُ هَمّاً فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ لِلَّهِ عُمَّالًا وَ هَذِهِ مِنْ عُمَّالِهِ لَهَا نِصْفُ أَجْرِ الشَّهِيدِ « مردى بمحضر پيغمبر (ص) آمد و گفت: يا رسول اللَّه! همسرى دارم كه چون بخانه ميروم به پيشبازم مىآيد و وقتى بيرون ميروم بدرقهام مىنمايد، و اگر مرا غصهدار بيند؛ مىگويد: غم مخور، كه اگر غم روزى مىخورى؛ خداوند آن را بعهده گرفته. و اگر براى آخرت غم دارى و فكر ميكنى خداوند بر فكر و غم تو بيفزايد، پيغمبر (ص)، فرمود: او را بشارت بهشت ده، و به وى بگو كه تو خداوند عمالى دارد كه اين زن يكى از آنهاست، و نصف اجر شهيدى را دارد (حر العاملی ،1409 ه.ق ،ج20 ،ص 33).
خانم مارابل مورگان(1383) درکتاب «زن کامل » برای استقبال از شوهر این گونه می گوید:
فعالیت های روزانۀ خود را طوری ترتیب دهید که هنگامی که شوهرتان در آستانۀ در خانه ظاهرمی شود ،کاملاً آماده استقبال از او باشید .یکروان شناس به من می گفت « اگر زنها از شوهرانشان هنگام ورود به خانه استقبال گرمی بکنند ، شمار زیادی از مردان خود را گرفتار مشغلۀ زیاد با سایر زنها نخواهند کرد (ص 119).
عذر خواهی کردن وقبول عذر
هر انسانی خطا واشتباه می کند ، اگر طرف مقابل که نسبت به اواشتباه کرده است ، عذر اورا بپذیرد ، این فرد در مقابل اواحساس شرمندگی گرده ومحبتش نسبت به او در قلبش بیشتر می شود .از این رو پیامبر (ص) از صفات زنان بهشتی عذر پذیر بودن نسبت به همسر خودشان می داند:
فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أََلا أُخبِرُكُم بِنِسائِكُم مِن أَهلِ الجَنَّةِ؟ اَلوَدودُ اَلولودُ اَلعَئودُ اَلَّتي إِذا ظَلَمَت قالَت هذِهِ يدَي في يَدِكَ لا أَذُوقُ غَمضاً حَتّى تَرضى.«پیامبر (ص) فرمودند : مىخواهيد شما را از زنانى كه اهل بهشتند خبر دهم؟ زن وفادارى كه فرزند زياد آورد و زود آشتى كند و همين كه بدى كرد گويد اين دست من در دست توست چشم بر هم نمىگذارم تا از من راضى شوى»( شیروانی ،1386،ص75 ح460) .
وایشان صفت زنان بد را عذر پذیر نبودن می باشد
فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِشَرِّ نِسَائِكُمْ قَالُوا بَلَى قَالَ إِنَّ مِنْ شَرِّ نِسَائِكُمُ ............وَ لَا تَقْبَلُ مِنْهُ عُذْراً وَ لَا تَغْفِرُ لَهُ ذَنْباً پیامبر(ص) فرمودند :آیا شما خبر ندهم به بدترین زنان ؟ اصحاب گفتند : بفرمایید ، پیامبر (ص) فرمودند: ...... آن زنی که عذر نمی پذیرد واشتباه شوهرش را نمی بخشد ( مستدركالوسائل ج 14، ص 167).
فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَا حَوْلَاءُ أَكْثَرُ النَّارِ مِنْ حَطَبِ سَعِيرِ النِّسَاءِ فَقَالَتِ الْحَوْلَاءُ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ كَيْفَ ذَلِكَ قَالَ لِأَنَّهَا إِذَا غَضِبَتْ عَلَى زَوْجِهَا سَاعَةً تَقُولُ مَا رَأَيْتُ مِنْكَ خَيْراً قَطُّ «پیامبر (ص) فرمودند : یا حَولا اکثر هیزم سعیر زنان هستند ؛ حَولا پرسید یا رسول الله این چگونه می شود؟ ؟(یک زن هیزم سعیرمی شود) پیامبر (ص) فرموند: وقتی که یک زن بر شوهرش عصبانی می شود واز روی عصابنیت به اومی گوید : من از تو هیچ خیری ندیده ام ( مستدركالوسائل ج 14، ص 167).
، عَنِ النَّبِيِّ ص قَالَ أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِخَيْرِ نِسَائِكُمْ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ الْوَلُودُ الْوَدُودُ عَلَى زَوْجِهَا إِذَا آذَتْ أَوْ أُوذِيَتْ جَاءَتْ حَتَّى تَأْخُذَ بِيَدِ زَوْجِهَا ثُمَّ تَقُولُ وَ اللَّهِ لَا أَذُوقُ غَمْضاً حَتَّى تَرْضَى «آیا خبر ندهم شما را به بهترین زنان بهشتی ، آن زن بچه آور وشوهر دوستی است که هر گاه شوهرش را بیازارد ،یا شوهر از او آزده باشد بیاید ودست شوهر را گرفته ، بگوید به خدا قسم سرمۀ خواب به چشم من نرود مگر آن که توراضی شوی . (مستدركالوسائل ج : 14 ص : 238)
خانم مارگارت کالکین چه زیبا این حقیقت را بیان کرده است :
زن می تواند با جملات تمجید آور که در نهایت لطف ومحبت تنظیم شده باشد ،شخصیت واحساس شوهرش را کاملاًعوض کند وواقعاًاز او مردی با لیاقت وبا کفایت بسازد (کارنگی ،ص59).
بسیاری از زنان مشتاقند که همسران خود را تغییر دهند وآنها را جذب کنند ،ولی عموماًبه گونه ای رفتار می کنند که نتیجۀ معکوس می دهد ،وگاهی منجر به جدایی وطلاق می شود ؛علت عمدۀ آن این است که آنهاروشی درست اعمال نمی کنند ،بلکه از روش های نق زدن وایراد گرفتن ودستور دادن و...... که تمامی این روش هاموجب دوری از همسرانشان می شود ، استفاده می کنند . پس چه باید کرد ؟لطفاًبرای سه ماه با شوهر خود رفتارهای زیر را انجام دهید وآن گاه نتیجه آن را به تبیان گزارش دهید ،واگر مثبت وسازنده بود (که حتماًخواهد بود ) به دیگران هم سفارش کنید که تجربۀ شما را عمل کنند تا انشا الله شاهد زندگانی شاد وخرم خود ودیگران باشیم .